Propisi islamskog prava sadržani u ova dva izvora prvobitno su se nazivali šerijat (sharī’a).
Islamsko pravo, tako, nije dato u gotovom obliku, već na osnovu priznatih izvora treba da se stvaralački konstruiše.
Taj zadatak spada u dužnost učenjaka (‘ulamā’), odnosno pravoznalaca (fukahā’). Postupak kojim se pravo saznaje iz jezika svetih tekstova naziva se idžtihad (idjtihād), a definiše se kao „napor pravnika radi formulisanja pravnih propisa na osnovu dokaza sadržanih u izvorima“ Učenjak koji se smatra kvalifikovanim da crpi pravo iz poznatih izvora naziva se mudžtehid (mudjtahid), a rezultat njegovog umnog napora pravno mišljenje ili fetva (fatwā).
Proces stvaralačkog tumačenja šerijata i oblikovanja islamskog pravnog sistema kretao se uzlaznom linijom od druge polovine I vijeka islama (VII vijeka n. e.) pa do posljednjih decenija IV/X vijeka. U prvo vrijeme idžtihad su praktikovali neformalni pravni savjetnici, pobožni učenjaci.
U II/VIII vijeku, po geografskom principu se organizuju rane škole prava, da bi se početkom III/IX vvijeka ove škole transformisale u škole personalnog karaktera, odnosno slijeđenja ličnog tumačenja istaknutih pravnika.
O intenzivnoj djelatnosti na području prava u to doba svjedoči podatak o postojanju oko pet stotina različitih škola pravnog mišljenja. Bogata stvaralačka djelatnost pravnika dovela je do pojave jednog od najinteresantnijih fenomena u vjerskoj istoriji islama.
To je mezheb (madhhab; ta riječ se najpribližnije prevodi kao „pravna škola“). Pod tim terminom se podrazumijeva krug pravnika koji slijede iste metode tumačenja i stvaranja prava, bez stroge unutrašnje hijerarhije i definitivno oblikovane doktrine.
Unutar ovog mnoštva pravnih šikola tumačen je šerijat i oblikovane su različite verzije pravnog sistema islama. Razlike u tumačenju (khilāf) postale su predmet učenih polemika (munāzara), u toku kojih su u praksi ostajali samo oni stavovi koji su bili valjano argumentovani.
Nedovoljno utemeljena ili ekstremna tumačenja su u areni polemika i sučeljavanja nestajala i padala u zaborav. U toku IV/X vijeka broj pravnih škola se naglo smanjio da bi krajem tog vijeka među predstavnicima najuticajnijih škola došlo do prešutnog sporazuma o tome da se nove škole više ne mogu uspostavljati niti ispoljavati „separatističke“ tendencije.
Uz ovaj stav je došao i zaključak o jednakoj vrijednosti četiri škole „pravovjernog“, ehliSunnetskog islama (ahl al-sunna wa’l-djamā’a). Time je faktički priznato postojanje četiri uporedna tumačenja šerijata. Šerijatsko pravo, unutar sebe, postalo je komparativni pravni sistem.
Glavni razlozi takve odluke bili su strah od idejne dezintegracije muslimanskog društva i vanjska ugroženost muslimanskih država.
Uporedo s konceptom idžtihada kao stvaralačkog tumačenja izvora prava, pojavljuje se ideja taklida (taklīd) ili „slijepog slijeđenja“, „imitiranja“. Pod ovim konceptom se podrazumijevalo prihvatanje određenih tumačenja na osnovu autoriteta pravnika koji ga je
formulisao, a ne na osnovu dokaza nađenih u samim izvorima.
Koncepcija taklida se u prvo vrijeme odnosila na držanje mase prema funkciji tumačenja izvora. U islamskom, kao uostalom i u svakom drugom pravu, bilo bi utopijski očekivati da svaki pojedinac bude istovremeno tumač i kreator prava, jer bi se time obesnažila ideja prava kao objektivnog, hijerarhizovanog sistema normi i pravne vlasti uopšte.
Zato se dopuštalo da masa slijedi tumačenje autoritativnih pravnika, i to je bilo prvobitno značenje taklida. Međutim, od IV/X vijeka savremeni pravnici se vezuju za tumačenja svojih prethodnika, a funkcija kreativnog tumačenja uzmiče pred priklanjanjem autoritetima.
Pojam taklida dobiva novo značenje.
