Pitanje: Es-selamu alejkum šejh! Zanima me da li je dozvoljeno uputiti dovu pored kabura, npr. da se umrlom Allah smiluje i podari Džennet ali ne misleći da je to mjesto posebno. Tako je običaj i kod nas dići ruke kod kabura i doviti. Opet da napomenem za mene to mjesto nije specijalno u smislu da će se dova bolje primiti. Allah vam dao svako dobro.
Odgovor: Bismillahir-rahmanir-rahim!
Dozvoljeno je uputiti dovu pored kabura, tražeći od Allaha da se smiluje umrlom i da mu oprosti grijehe.
Poslanik ﷺ kada bi završio sa zagrtanjem mejita, ostao bi sa ashabima kod kabura, i molio bi Allaha da učvrsti umrlog prilikom ispitivanja, i preporučivao je ashabima da tako uče dove. Osnova hadisa se nalazi kod Ebu Davuda, br. 3221, str. 580.
Poslanik ﷺ je posjećivao kaburove svojih ashaba da bi Allaha molio za njihovu milost i oprost, i to je sunnet prilikom posjete kaburu. A naredio je, prilikom posjete kaburu, da se kaže:
‘Neka je Božiji mir i spas na vas, o vjernici i muslimani, stanovnici ovih kuća, mi ćemo vam se pridružiti, neka Allah oprosti nama i vama.’ Hadis bilježi Muslim, br. 104, str. 391.
Ibn Tejmijje veli:
„Pravo onoga ko je umro jeste da mu se prouči dova, da mu se klanja dženaza, da bi mu se ukazala veća milost i zadovoljstvo. Ko ide u posjetu ima sevap i nagradu jer čini jedan od ibadeta Allahu, a također čini i dobro prema Njegovim robovima, izvršavajući tako i obaveze prema Allahu i obaveze prema stvorenju.“
Također veli:
„Šerijatska posjeta kaburu ne podrazumijeva potrebu živog za umrlim, niti potrebu da se od umrlog nešto traži (moli), niti da se Allahu umiljava (zagovara) preko umrlog, nego tom posjetom živi čini korist umrlome (tražeći od Allaha oprost za njega).“ (Ka'ide a'azime fil-ferki bejne ibadat ehlil-islam vel-iman ve ibadat ehliš-širki ven-nifak, str. 118)
Dakle, sunet je učiti dove za umrlog, bilo to na kaburu neposredno posle dženaze, ili prilikom posjete kaburu, odnosno mezarlucima, ili pri prolasku pored mezarluka, ili sa bilo kog drugog mjesta, i to je najbolje što živi mogu učiniti za umrle.
Da Allah primi dovu ‘da mejita spasi kaburskog azaba i patnje sudnjeg dana, da mu oprosti grijehe, i da ga uvede u dženet bez polaganja računa’, bolje je za mejita nego bilo šta drugo da se za njega uradi.
Napomena: Nema potrebe da se čeka da se posebno ide na kabur ili mezarluke da bi proučili dovu za našeg umrlog, dovu možemo učiti i iz kuće ili bilo kog drugog mjesta i treba što češće da se sjetimo naših umrlih, a ako se već ode na kabur onda svakako treba tražiti oprosta za umrlog.
Da li treba dići ruke prilikom učenje dove za umrlog?
Prvo: Dižu se ruke ako se uči dova s mjesta koje je daleko od mezarluka, u kući ili džamiji ili slično.
Drugo: Ne dižu se ruke ukoliko prolazimo pored mezarluka, učeći: ‘Neka je Božiji mir i spas na vas, o vjernici i muslimani, stanovnici ovih kuća, mi ćemo vam se pridružiti, neka Allah oprosti nama i vama.’
Treće: Ne dižu se ruke neposredno posle dženaze, tražeći od Allaha da učvrsti umrlog prilikom ispitivanja u kaburu.
Četvrto: Mogu se dići ruke, a i ne moraju, prilikom posjete kabura ili mezarluka u bilo koje vrijeme (većina uleme je na ovom stavu iako nije saglasna po ovom pitanju).
Tri su pravila što se tiče dizanja ruku prilikom učenja dove:
1. Stanja u kojima se prenosi da je Poslanik ﷺ dizao ruke prilikom učenja dove, poput: dove na Arefatu, dove pored prvog i drugog džemreta, dova za kišu, i dr.
2. Stanja u kojima se prenosi da Poslanik ﷺ nije dizao ruke prilikom učenja dove, poput: dove za vrijeme hutbe, ruke ne diže niti hatib niti ostali klanjači, (osim kad se uči dova za kišu), dova u namazu (osim kunut dove), dova posle farz namaza, i dr.
3. Stanja u kojima se ne prenosi da li je Poslanik ﷺ dizao ruke ili nije, tj, uopšteno učenje dove u bilo kojim situacijama ili bilo kojim razlozima, osnova kod učenja dove je dizanje ruku, jer dizanje ruku prilikom učenja dove je od razloga primanja dove.
Što se tiče učenja dove umrlima, osnova je da se ruke dižu ukoliko se uči dova daleko od kabura, jer to stanje spada pod broj tri, (uopštena dova).
Ukoliko se uči dova pored kabura gledamo da li se prenosi od Poslanika ﷺ da je dizao ruke ili ne (stanje jedan i dva):
– prilikom posjete mezarluka prenosi se da je Poslanik ﷺ dizao ruke prilikom učenja dove.
– posle dženaze ne prenosi se da je Poslanik ﷺ dizao ruke prilikom učenja dove.
– pri prolasku pored mezarluka ne prenosi se da je Poslanik ﷺ dizao ruke.
Ulema nije saglasna da li učenje dove pored kabura spada u uopšteno učenje dove (stanje broj tri), ili u posebno (stanje jedan i dva).
Međutim znamo da je postupak Poslanika ﷺ dokaz ispravnosti djela, zato je šerijatska obaveza slijediti Poslanika ﷺ i raditi onako kako je on radio, jer slijeđenje Poslanika ﷺ ogleda se u radu onako kako je on radio i u ostavljanju onoga što je on ostavio.
Napomena: Pogrešna je praksa kod većine naših muslimana da se Fatiha uči umrlima, od učenja Fatihe umrli nema nikakve koristi.
Fatiha glasi:
“Hvala Allahu, Gospodaru svjetova. Milostivog, Samilosnog, Vladaru Dana sudnjeg. Tebe obožavamo i od Tebe pomoć tražimo. Uputi nas na Pravi put. Na put onih kojima si milost Svoju darovao, a ne onih koji su protiv sebe srdžbu izazvali, niti onih koji su zalutali.”
Da li u Fatihi ima makar jedna rečenica koja se tiče mrtvih?
Odgovor je da ne postoji niti jedna rečenica koja se tiče umrlih, niti s kojom se nešto moli za umrlog, pa prema tome umrli nema nikakve koristi od učenje Fatihe.
(Značenje) rečenica (ajeta) El-Fatihe:
Hvala Allahu, Gospodaru svjetova. Milostivog, Samilosnog, Vladaru Dana sudnjeg – zahvala i slava Allahu.
Tebe obožavamo i od Tebe pomoć tražimo – potvrda da samo Allahu robujemo.
Uputi nas na Pravi put – dova za živog.
Na put onih kojima si milost Svoju darovao, a ne onih koji su protiv sebe srdžbu izazvali, niti onih koji su zalutali – dokaz da su muslimani na uputi a hrišćani i jevreji u zabludi.
S obzirom da se umrli u Fatihi ne spominje, umrli nema nikakve koristi od njenog učenja i zbog toga Fatihu ne treba ni učiti mrtvima.
A Allah najbolje zna.
Odgovorio: mr. Jakub Alagić
